Batı Anadolu’nun Kalbi; Tavşanlı Höyük
3 Eylül 2020 Perşembe
Kütahya (Cotiaeum) şehrinin 50 km batısında bulunan Tavşanlı ilçesi sınırları içerisinde, kadastro kayıtlarına göre eski adı Yeni Mahalle yeni adıyla Ada Mahallesi Üyük Mevkiinde yer alan Tavşanlı höyük, Kütahya’nın genişlik olarak en büyük tarih öncesi dönem höyüğüdür. Yaklaşık 18 m’lik kültür dolgusu tespit edilen Tavşanlı höyüğün, en geniş noktası, Kuzey-Güney yönünde 258 m. en dar noktası ise Doğu-Batı yönünde 150 m. ölçülerindedir. Son veriler ışığında, höyüğün malzeme dağılımı ise 44 hektarlık bir alana yayılmakta, buna göre de 650 m x 680 m boyutlarına ulaşmaktadır. Yerel halk Tavşanlı Höyüğüne Çardaklı Höyük ve ya Ada Höyüğü olarak da adlandırmaktadır. Çardaklı Höyük olarak adlandırılmasının sebebi 31.12.1998 yılında köy konumundan mahalle konumuna geçen Çardaklı mahallesine giden karayolun yanında yer almasındandır. Tavşanlı halkı tarafından Ada höyüğü olarak bilinmesinin sebebi ise; Emet’e bağlı Esatlar köyünden doğan Ada çayının, eski adıyla Adranos’un (Orhaneli Çayı – Kocasu Çayı) Tavşanlı höyük yerleşimine yaklaştığı yerde kollara ayrılıp küçük adacıklar oluşturmasından dolayı ve bu oluşan adacıklar ile aynı bölgede yer almasından, halk bu höyüğe, Ada Höyüğü adını da takmıştır.
Türk Tarih Kurumu’nun çıkarttığı Belleten Dergisinin 1944 yılı 29. Sayısının VIII. Cilttin de; Prof. Dr. Tahsin Özgüç’ün yazısında Tavşanlı höyüğün hiçbir arkeoloji haritasında gösterilmediğini, Doktor K. Bittel tarafından görülüp zikredildiğini ancak tetkik edilmediğinden bahsetmiş bunun yanında höyüğün kaçak kazılara maruz kaldığını kaleme almıştır. Yortan Kültürünün hakiki izahını yapabilmek için bir tabaka kazısına muhakkak surette ihtiyaç duyulduğunu yazan Özgüç, Yapılacak kazılar ile höyüksüz mıntıkayı bol höyüklü mıntıkaya birleştiren bölgede kapı vazifesi gören Tavşanlı höyüğünün önemini açıkça anlatmıştır.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Erkan Fidan başkanlığında yürütülen, şahsımın da bu güzel projede yer aldığı, Eskişehir – Kütahya Tarih Öncesi Dönem Arkeolojik Yüzey Araştırmaları (EKAR), kapsamında Tavşanlı Höyük çevresinde daha detaylı verilere ulaşmak adına karotlar alınmış, alınan bu örnekler Karbon analiz testine (C-14) gönderilmiş, sonuçlar ise Batı Anadolu için şaşırtıcı bir mahiyette olup bilim dünyasına merak uyandırıcı veriler sunmuştur. Analiz sisteminde çıkan sonuçlara göre; Tavşanlı’nın tarihi, Neolitik olarak adlandırılan dönem içinde, günümüzden tam 8000 sene önceye dayanmaktadır. Jeoradar sistemi ile höyüğün bir kısmı taranmış, ufak çaplı da olsa höyükte mimari açıdan ne olabileceği verisine ulaşılmıştır. Yapılan jeoradar ve karotlar sonucunda, höyüğün çevresinin bataklık olduğu anlaşılmış, Geç Tunç Çağı (~ MÖ 1650-1200) olarak isimlendirilen döneme gelindiğinde ise sur sistemi ile korunduğu bilgisine ulaşılmıştır.
Bu güne kadar Tavşanlı höyükte bu denli geniş bir çalışma yürütülmemişti. Tavşanlı Belediyesi’nin de katkıları ile Eskişehir – Kütahya Tarih Öncesi Dönem Arkeolojik Yüzey Araştırmaları (EKAR) kapsamında yüzey araştırmaları gerçekleşmiş, gene Tavşanlı Belediyesi’nin büyük katkıları ile Batı Anadolu’nun tarihsel süreçlerini anlama ve daha detaylı bilgilere ulaşmak bağlamında geç kalınan arkeolojik kazı için bu höyükte 2021 yılı Arkeoloji çalışmalarına başlanılması için çalışmalar yürütülmektedir. Çok geçten daha kötüsü yoktur hayatta diyen Sabahattin Ali’nin sözleri ile yazımı sonlandırırken; daha daha çok geç olmuş dedirtmemek ümidiyle…
Okur Yorumları
Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır. Neleri kabul ediyorum: ip adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle pa ylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.